Dag 4: stap je uit?

Dag 4: stap jij uit?

Rond half 3 ’s nachts wordt er vrij hard op de ramen van de coupés getikt, ‘Passport control’, klinkt er van achter het gordijntje. Na een tijdje wordt de deur opengemaakt en het grote licht aangedaan door een man van de Roemeense douane. We pakken allemaal braaf de paspoorten van onder onze kussens vandaan, die we daar gelukkig al hadden neergelegd voordat we gingen slapen. Onze paspoorten worden een voor een door de man in handen genomen, gescand, en onze slaperige gezichten worden nog eens goed bestudeerd voordat hij het licht uitdoet en we weer langzaam kunnen indoezelen op de cadans van de rijdende trein. Iedereen is nét in slaap gevallen als we weer een korte tik op het raam horen en voor een tweede maal ‘Passport control’. Ditmaal staan er twee mannen voor onze coupé. Het grote licht gaat weer aan en met gespleten ogen pakken we weer de paspoorten van onder onze kussens. Een van de dames in onze coupé vraagt terecht waarom onze paspoorten nog een keer gecheckt moeten worden. De vorige check was de Roemeense douane, nu moet de Hongaarse grenswacht ook nog onze documentatie checken. ‘Hadden ze dat niet allebei tegelijk kunnen doen?’ sprak iemand uit wat wij allemaal dachten. Ach, als je het relativeert valt het ook allemaal wel weer mee. Wij liggen nog in een – soort van – comfort in onze coupés, en hebben regie over onze eigen paspoorten die we zonder zorgen aan de grenswacht kunnen laten zien. In het verhaal van de vrouw wiens reis wij volgen, hoorden we dat haar paspoort door haar pooiers was ingenomen om ‘haar papieren in orde te maken’, zodat ze in Nederland aan het werk zou kunnen. In de weken dat ze in het breekhuis doorbracht werd systematisch haar identiteit en eigenwaarde afgebroken, zodat ze precies zou doen wat haar pooiers haar opdroegen. Toen ze op de bus werd gezet, kreeg ze haar nieuwe paspoort in handen gedrukt met een vervalste identiteit, met de waarschuwing dat als de autoriteiten erachter zouden komen het nog slechter met haar af zou lopen en dat ze niemand moest vertrouwen. Ze hadden letterlijk haar identiteit van haar afgenomen en besloten wie ze vanaf dat moment voor hen moest zijn.

Rond 7 uur begint er in alle coupés wat beweging te komen en maken we ons langzaamaan klaar voor de overstap in Wenen. De gevoelens en ervaringen van de nacht verschillen nogal; de een viel direct als een blok in slaap, terwijl de ander bijna de hele nacht heeft wakker gelegen. De meesten hebben een vrij verstoorde nachtrust gehad; gelukkig wist iemand daar een mooie positieve draai aan te geven ‘ik ben wel twintig keer lekker in slaap gevallen’. We zijn in ieder geval weer een ervaring rijker!

In Wenen hebben we even de tijd om wat eten en drinken te halen, en velen snellen zich met vreugde naar de plekken waar koffie te koop is. Wat kunnen kleine dingen soms veel vreugde brengen. Tegelijkertijd brengt het ook gelijk de discussie op gang van wie nou voor dit kopje koffie had gebudgetteerd, of waren mensen toch meer geld aan het uitgeven dan ze aan het begin van de reis hadden meegekregen? Ook het uitwisselen van etenswaren is al aardig op gang gekomen – ik een broodje pindakaas van jou, jij een stroopwafel van mij… Het is leuk om te zien hoe zo’n simpele opdracht ook weer iets op gang brengt binnen de groep, en in sommige mensen ook wel een aardige competitiviteit naar boven brengt… Zo leren we elkaar allemaal steeds beter kennen.

Eenmaal gesetteld in de nieuwe trein worden er spelletjes gespeeld, gesprekken gevoerd, kruiswoordpuzzels gedaan en maken sommigen gebruik van de gelegenheid om wat slaap te pakken of zich even terug te trekken met hun koptelefoons en een muziekje. Er heerst een sfeer van ontspanning en veiligheid in de groep; het is fijn om zo met elkaar op te mogen trekken. Onze overstap in Linz zorgt voor de nodige verwarring, wanneer we eerst naar een ander perron worden gestuurd, om vervolgens aan te komen bij het correcte perron waar een trein staat die aangeeft in de richting van Wenen te gaan. Na de machinist te hebben gevraagd, die eigenlijk ook geen idee had wat de bedoeling was, en meerdere malen met een groep van 37 personen – toch wel, toch niet – in de trein te zijn gestapt, werd de conclusie uiteindelijk getrokken dat dit toch wél de juiste trein was. Op hoop van zegen dan maar. Gelukkig is iedereen goed meegekomen en begon de trein de juiste kant op te rijden in de richting van Düsseldorf.

Het doet met denken aan al die vrouwen die misschien ten diepste wel verlangen om uit te stappen, maar door hun omgeving, hun financiën, de onzekerheid, hun eigen gedachten en gevoelens van waardeloosheid worden tegengehouden. Zelfs als ze soms ervoor kiezen om uit te stappen, kan het gevoel van onzekerheid en angst zo overweldigend zijn dat ze toch maar weer terugvallen in datgene dat ze kennen, hoe verschrikkelijk het ook is. Want die pijn kennen ze in ieder geval, en als ze uitstappen weten ze niet wat hen nog te wachten staat.

De reis verloopt voorspoedig en op een gegeven moment wordt er op de gang buiten de zitcoupé een gitaar tevoorschijn gehaald en worden er door een aantal van de deelnemers worship liederen gezongen, terwijl anderen een boekje zitten te lezen of lekker met elkaar aan het grappen zijn. Wat wordt er veel met elkaar gelachen in onze groep, heerlijk!

In de middag wordt het wat serieuzer als de deelnemers allemaal op hun eigen telefoons de documentaire ‘Buying Her’ gaan kijken. Deze documentaire weet op een ontzettend goede manier in beeld te brengen hoe mannen tot het punt komen om seks te kopen. Uit de vele verhalen wordt namelijk al gauw duidelijk dat dit niet een keuze is die van de ene op de andere dag wordt gemaakt. Er gaan allemaal kleine stappen aan vooraf, die ertoe leiden dat een man uiteindelijk een keuze maakt waar hij misschien van dacht dat hij deze nooit zou maken. Het laat ook duidelijk zien dat in eigenlijk alle instanties porno, en het verslavende effect hiervan, een grote rol heeft gespeeld in het afglijden naar.  Porno werkt verslavend, wat betekent dat kijkers steeds extremere triggers nodig hebben om hetzelfde fysieke effect, en dezelfde hoeveelheid dopamine (gelukshormoon) te produceren. Op een gegeven moment zijn zelfs de krachtigste visuele triggers niet meer genoeg, wat leidt tot de overgang van het verlangen naar een visuele beleving tot een fysieke beleving – wat de gevolgen daarvan ook zijn, voor zichzelf, hun omgeving en degenen die ze dit aandoen. De documentaire is in 2023 uitgebracht door Exodus Cry, een stichting die meerdere series en documentaires heeft geproduceerd rondom het thema van gedwongen prostitutie en mensenhandel, om mensen te informeren, confronteren en verandering teweeg te brengen.

Na een snelle overstap in Düsseldorf, komt onze treinreis ten einde in Arnhem. Hier stappen we, na wat uitdagingen met QR-codes en poortjes, in de bus die bestuurd wordt door de sportleider van de THDV Muskathlon in 2022. Zo mooi en bemoedigend om te zien hoe mensen betrokken blijven en zich op zulke concrete manieren blijven inzetten voor dit project, en het werk faciliteren.

Eenmaal in Putten aangekomen maken we het verhaal rond door middel van een experience waarbij deelnemers zelf ervaren hoe het is om tijdens een Prostutie Controle benaderd te worden door een maatschappelijk werker van Scharlaken Koord. Het was fascinerend om te zien hoe iedereen op zijn of haar eigen manier reageerde. Sommigen werden diep geraakt en helemaal meegenomen in de ervaring, terwijl anderen moeite hadden om zich echt in de situatie in te leven. Gelukkig is dit ook iets wat zo ver buiten onze beleefwereld is, maar waarbij het veel nieuwe vragen naar boven brengt over prostitutie, dwang, mensenhandel en het bereiken van mensen die vooral op onzichtbare plekken in de prostitutie werken. Want de zichtbare prostitutie op de Wallen is maar het topje van de ijsberg; prostitutie vindt overal plaats, in steden en dorpen door heel Nederland. Van garageboxen tot woonwijken, kelders en chalets in het vakantiepark waar wij overnachten in Putten. Prostitutie is overal. Scharlaken Koord zet zich in om ook de mensen die in de ‘onzichtbare’ prostitutie werken, dat vaak gevaarlijker kan zijn en waar meer illegaliteit plaatsvindt, te bereiken en hulp aan te bieden. Dit doen ze onder andere door mee te gaan met de Prostitutie Controle Teams, wanneer ze langsgaan bij een locatie waar ze weten dat er geprostitueerd wordt.

Na een ontzettend lange dag komen we dan eindelijk aan bij onze accommodatie, en worden we ontzettend warm verwelkomd door de rest van de crew die alles voor ons hebben klaargemaakt zodat we na een heerlijke kop warme soep lekker ons bed in kunnen duiken. Morgen gaan we richting Amsterdam om, na de verhalen die we hebben gehoord en die we onder ogen zijn gekomen, meer te horen over het werk dat Scharlaken Koord doet om deze vrouwen en mannen te helpen.